خوانش جامعه‌شناختی بوردیویی از فیلم «جدایی نادر از سیمین» با تأکید بر جامعه ایران

  بوردیو برای تبیین نظریه خود و برای نشان دادن تمایزات اجتماعی، از دو مفهوم عادت‌واره و میدان مدد می‌جوید و اظهار می‌کند که جهان اجتماعی از میدان‌های مختلف تشکیل می‌شود. هر میدانی عادت‌واره‌های خاص خود را دارد و عادت‌واره‌ها بسته به تغییر میدان، تغییر می‌کنند. در نگاه بوردیو دنیای مدرن بر پایه تمایز استوار است که این تمایز در مفاهیم ساختاری چون فضا، میدان، طبقه و سرمایه و همچنین در سطح مفاهیم کنشی یعنی عادت‌واره، عملکردهای درون میدان، ذایقه و سلیقه نمایان است. می‌توان گفت جهان‌زیست دنیای مدرن عرصه تمایزگذاری‌هاست. با توجه به گسترش مدرنیته در جهان‌زیست‌های متنوع، عرصه تمایزگذاری‌ متکثرند. فهم شیوه‌های تمایز در هر جامعه و فرهنگی لازم به خوانش متن‌های درونی آن جامعه دارد. فهم متن‌ها با رویکرد بوردیویی می‌تواند شیوه‌های تمایز در هر جامعه‌ای را نشان دهد. معمولاً متن‌هایی چون هنر، رمان، فیلم، نمایش، سینما، ادبیات و حوزه‌های دیگر فرهنگ عامه، سر ریزهای جامعه‌اند که مدل‌بندی‌های تمایز را می‌توان در آن خوانش کرد. در این مقاله با توجه به خوانش یکی از متن‌ها (فیلم جدایی نادر از سیمین) با رویکرد بوردیویی سعی بر آن است مدل‌بندی و جلوه‌های تمایز نشان داده شود. چنین خوانشی می‌تواند در درک کاربرد مفاهیم بوردیویی در جامعه ایران مفید باشد. فرهادی در این فیلم نوعی تمایز و تشخص طبقاتی و فرهنگی را بر اساس عادت‌واره‌ها و سرمایه‌ها برجسته می‌کند؛ اینکه افراد در میدان‌های مختلف متناسب با سرمایه و عادت‌واره منتسب به آن میدان متمایل به متمایز جلوه‌کردن خود هستند و بر این اساس بازنده یا برنده میدان می‌شوند.